Biblia – księga ksiąg
Fragmenty książki Roberta B. Downs’a pt. „Książki które zmieniły świat”
• Na bazie starożytnej, nieśmiertelnej mądrości Wschodu prorocy hebrajscy rozwinęli koncepcję jednego Boga, bóstwa narodowego, jedynego władcy panującego nad całym stworzeniem, który jest źródłem moralnej doskonałości i absolutnej sprawiedliwości. Wielka literatura religijna znana jako Biblia, wyrosła z tej monoteistycznej wiary i była tworzona przez około tysiąc dwieście lat.
• Biblia, jaka przetrwała do czasów współczesnych, składa się z historii, legendy, biografii, genealogii, etyki, prawa, przysłowiowej mądrości, kazań, proroctw, poezji lirycznej, hymnów i teologii. Nie jest to jedna księga, lecz zbiór ksiąg.
• Znaczna część z nich ma nieznane pochodzenie i nieokreśloną datę. Krytyczne studium Biblii staje się bardziej złożone dzięki dodatkom i uzupełnieniom oryginalnych pism dokonanym w późniejszych stuleciach. Niemniej jednak, harmonijna treść przenika i dominuje w znacznej jej części, od pierwszej księgi Genesis do ostatniej księgi Apokalipsy.
• Biblia wywarła głębszy i trwalszy wpływ na cywilizację Zachodu niż jakiekolwiek inne dzieło literackie. Biblijny język, styl i treść da się zauważyć w pismach niezliczonej rzeszy poetów, dramaturgów i innych pisarzy. Dziesięć przykazań i pokrewnych praw to fundamenty moralności judeo-chrześcijańskiej; ich treść została wpleciona w strukturę prawodawstwa świata zachodniego.
• Prawa i obyczaje społeczeństw zachodnich zostały ukształtowane na podstawie prawnych i etycznych nakazów Biblii. Jej głęboki wgląd w motywy ludzkiej natury i postępowania, tragedia ziemskiego losu człowieka i poszukiwanie „lepszego kraju, to jest nieba” są źródłem inspiracji wiary, myśli, zachowań i dążeń człowieka od wielu wieków.
• Biblia jest najpopularniejszą na świecie księgą. Chrześcijańscy misjonarze przetłumaczyli ją na wszystkie ważne języki świata i wiele pomniejszych języków. Całą Biblię przetłumaczono na co najmniej 210 języków i dialektów, a sam Nowy Testament na 271 języków. Spore jej części przetłumaczono w sumie na ponad 2000 języków. Towarzystwa Biblijne rozpowszechniły Biblię praktycznie w każdym zakątku świata.
• Biblia składa się z dwóch głównych części. Stary Testament (39 ksiąg według wersji angielskiej Biblii Króla Jakuba) został napisany pierwotnie prawie w całości w języku hebrajskim w okresie od XI do II wieku p.n.e. Piszę „prawie w całości”, bo niewielka część tych tekstów napisana była w języku aramejskim.
• Jest to narodowa literatura religijna narodu izraelskiego, obejmująca także okres niewoli, gdy Izrael nie był niepodległym narodem.
• Nowy Testament (27 ksiąg według wersji angielskiej Biblii Króla Jakuba) został napisany po grecku w okresie od około 40 do 150 roku n.e.
• Zawiera najstarsze dokumenty dotyczące życia, nauczania, ukrzyżowania i zmartwychwstania Jezusa i świadectwa apostołów. Mówią one też o ustanowieniu Kościoła chrześcijańskiego.
• Różnorodność i bogactwo Biblii jako literatury, zwłaszcza Starego Testamentu, są niezrównane.
• W opowieściach zawartych w najstarszych księgach biblijnych możemy sporo dowiedzieć się na temat poglądów religijnych i zasad moralnych ludzi żyjących w tamtych czasach.
• Przykładowo, w historii Stworzenia położony jest nacisk na przestrzeganie szabatu („Bóg pobłogosławił dzień siódmy i uświęcił go”); opowieść o ogrodzie Eden mówi o surowej karze poniesionej przez tych, którzy złamali przykazanie Jahwe; a opowieść o potopie o wielkiej nagrodzie za posłuszeństwo mu.
• Zarówno w Starym, jak i w Nowym Testamencie jest mnóstwo opowieści historycznych i fikcyjnych (czyli zmyślonych – mój dop.). W Starym Testamencie godne uwagi są takie opowieści jak małżeństwo Izaaka, opowieści o Józefie, Dawidzie i Jonatanie, Jonaszu i wielorybie, Hiobie i Ruth, natomiast w Nowym zawarte są opowieści o cudach i różne przypowieści.
• Także w dziedzinie poezji Biblia jest księgą niemającą sobie równych.
Całe jej księgi – Psalmy, Przysłowia, Lamentacje, Pieśń nad Pieśniami i większa część księgi Hioba, są kompozycjami poetyckimi. Wiele poematów, pieśni i modlitw występuje także w innych jej częściach.
• W księdze Kaznodziei Salomona, listach apostolskich Piotra, Jana i Pawła jest wiele fragmentów, które z kolei można zaliczyć do kategorii esejów.
• Stary i Nowy Testament zawiera wiele barwnych opowieści i przedstawia wiele silnych osobowości. Nie ma oczywiście w nich nowoczesnych standardów historiografii; ich autorom chodziło o podanie wybranych faktów i obyczajów, aby wzmocić doktryny religijne i podkreślić to, co uważali za odwieczne prawdy.
• Biblia jest zbiorem literatury o ogromnej różnorodności, dziełem wielu autorów żyjących w okresie ponad tysiąca lat.
• Biblia zajmuje wyjątkową pozycję w literaturze światowej ze względu na bogactwo jej artystycznych i duchowych treści. Jest w nich wiele myśli, emocji, doświadczeń i fantazji przedstawicieli „wielkiej rasy”.
•••
STARY TESTAMENT
• Pierwsze pięć ksiąg Starego Testamentu (Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Kapłańska, Księga Liczb i Księga Powtórzonego Prawa) są znane zbiorowo jako Pięcioksiąg Mojżesza. Ich autorstwo tradycyjnie przypisuje się Mojżeszowi, chociaż dzieło to jest obecnie powszechnie uznawane za złożony dokument, oparty częściowo na ustnych tradycjach spisanych po raz pierwszy w okresie od około XI do VI wieku p.n.e.
• Pięcioksiąg zaczyna się od opisu Stworzenia i pradawnej historii świata, po czym jego uwaga skupia się głównie na narodzie izraelskim, począwszy od Abrahama do śmierci Mojżesza.
• W tej masie różnorodnych materiałów znajdują się mitologiczne poematy, sagi plemienne, genealogie, legendy historyczne, hymny liturgiczne, pieśni świeckie, aforyzmy, baśnie, dekrety prawne, zasady rytualne, przykazania moralne, kodeksy cywilne i karne.
• Chociaż Pięcioksiąg nie jest historią we współczesnym znaczeniu tego słowa, niemniej jednak, w połączeniu z najnowszymi odkryciami archeologicznymi dostarcza dość wiarygodny obraz wczesnej cywilizacji świata.
• Biblia rzymskokatolicka włączyła do Starego Testamentu pewne dzieła, określane wspólnie jako Apokryfy, które są nieobecne w bibliach żydowskich i protestanckich. Jest to późna literatura żydowska obejmująca następujące księgi:
– księgę Tobity. Jest to opowieść o dwóch żydowskich rodzinach, które pokonały różne przeciwności losu.
– księgę Judyty; romantyczna opowieść o bohaterstwie pewnej kobiety w czasie wojny;
– księgę Barucha; religijna interpretacja zniszczenia Jerozolimy przez Rzymian (rok 70 n.e.) i przesłanie nadziei dla uciśnionych Żydów;
– księgi Mądrości i Kaznodziei Salomona. Są to księgi przypowieści i przysłów;
– księgi Machabejskie; kroniki buntów narodu żydowskiego przeciwko hellenistycznemu uciskowi, w okresie od około 168 do 135 roku p.n.e.
Te apokryficzne dzieła rzuciły sporo światła na kluczowy okres historii żydowskiej, od około 200 roku p.n.e. do 100 roku n.e. (Co ciekawe, w księgach tych nie ma żadnej wzmianki o Jezusie i apostołach, którzy żyli i działali już w tym okresie – mój dop.)
•••