Następnie, wspólnota qumrańska nazywa siebie „ubogimi” i „ubogimi duchem”. Jezus użył jednego i drugiego określenia w Kazaniu na Górze, a ściśle w ewangelii Mateusza i Tomasza (wspólny element 1). Wspólnota qumrańska również nazywa siebie „ubogimi” i „ubogimi duchem”. Słowo „ubodzy” powtarza się w Zwojach wielokrotnie.
Czytamy: „Pośród ubogich duchem jest władza nad zatwardziałym sercem” (1QM). Przez ubogich duchem… i przez tych których droga jest doskonała przestaną istnieć wszystkie niegodziwe narody. Wyjaśnienie tego słowa odnosi się do Niegodziwego Kapłana, do odpłaty mu za jego czyny, których dokonywał wobec ubogich… zamyślał zgładzić ubogich… zagrabił mienie ubogich (1QpHab).
Pierwotni judeochrześcijanie nazywali siebie ebionitami. Jest to zhebraizowana forma słowa „ubodzy”. Opierali się zapewne na naukach Jezusa i jego brata Jakuba Sprawiedliwego, który był ich przywódcą. Nowotestamentowy list Jakuba mówi wiele o ubogich. Zatem Jezus, Jakub Sprawiedliwy i esseńczycy wywyższają ubogich. Jest to ważne ogniwo pomiędzy essenizmem a pierwotnym chrześcijaństwem.
II.
Szczególnie istotne, co się tyczy tekstów qumrańskich i nowotestamentowych jest to, że zarówno wspólnota qumrańska jak i pierwsze chrześcijańskie zbory były formacjami religijnymi o bardzo mesjanistycznym profilu i głosiły bliskie przyjście co najmniej jednego nowego mesjasza. Miał to być charyzmatyczny przywódca, człowiek o silnej osobowości, a jego nauka miała stać się podstawą wiary jego naśladowców. Mesjaszem takim był dla chrześcijan oczywiście Jezus. Dla esseńczyków był nim Nauczyciel Sprawiedliwości. W Zwojach znajduje się wiele jego wypowiedzi. Podobieństwa pomiędzy tymi dwiema postaciami są tak silne, iż niektórzy badacze doszli do wniosku, że Jezus i ów Nauczyciel Sprawiedliwości to jedna i ta sama postać, z tą różnicą, że esseńczycy nie przypisywali mu cech boskich. Nauczyciel Sprawiedliwości odgrywa zbawczą rolę w życiu tych, którzy w niego wierzą, podobnie jak Jezus w życiu chrześcijan. W jednym z tekstów qumrańskich czytamy: „Wszystkich tych, którzy przestrzegają zakonu w Domu Judy, wyzwoli Bóg… dzięki ich wytrwałości w cierpieniu i wierze w Nauczyciela Sprawiedliwości”. Taką samą zbawczą moc przypisuje Jezusowi Paweł. W liście do Galacjan czytamy: „człowiek zostaje usprawiedliwiony nie z uczynków zakonu, a tylko przez wiarę w Chrystusa Jezusa” (2,16–17). Jest to jeden z wielu przykładów świadczących o tym, że Paweł dobrze znał metafory, przenośnie, w ogóle frazeologię esseńczyków, chociaż traktował zakon mojżeszowy znacznie mniej poważnie niż oni.
Warto dodać, że słowo „Mesjasz”, (po grecku „Christos”, czyli „Pomazaniec”, „Namaszczeniec”) również miało dla esseńczyków znaczenie inne niż dla późniejszych chrześcijan. Z treści Zwoju zatytułowanego „Reguła całego zgromadzenia” wyraźnie wynika, że esseńczycy nazywali mesjaszem jednego ze swoich kapłanów.
Podobieństwa pomiędzy Jezusem a Nauczycielem Sprawiedliwości omówiłem dość szczegółowo w artykule „Jezus i Nauczyciel Sprawiedliwości – dwaj pośrednicy Nowego Przymierza”.
III.
W „Podręczniku dyscypliny” czytamy, że Qumran rządzony był przez „Radę Zrzeszenia” która składała się z dwunastu przywódców. Jest tam również mowa o trzech kapłanach pełniących rolę przełożonych, chociaż tekst nie mówi wyraźnie, czy wchodzili oni w skład owej dwunastki, czy nie. Czytamy tam: „W Radzie Zrzeszenia powinno być dwunastu mężczyzn i trzech kapłanów doskonałych we wszystkim objawionym w całej Torze”.
Jak wiemy, Jezus miał dwunastu apostołów, a młody kościół chrześcijański, jak czytamy w Dziejach Apostolskich, dwunastu przywódców w Jerozolimie.
Dalej czytamy: „Rada zrzeszenia… będzie wypróbowanym murem, drogocennym kamieniem węgielnym”. Jezus mówi: „Czy nie czytaliście nigdy w pismach: Kamień, który odrzucili budowniczowie stał się kamieniem węgielnym” (Mat. 21, 42).
Następnie, w tym samym zwoju, owa „Rada Zrzeszenia”, najwyższa władza esseńczyków, opisana jest jako święta budowla Boża:
„Nie zadrżą jej fundamenty i nie osuną się ze swego miejsca. Będzie najświętszym przybytkiem dla Aarona, z wieczną wiedzą przymierza prawa, składającym ofiarę miłej woni. Będzie domem doskonałości i prawdy w Izraelu, wznoszącym przymierze według wiecznych praw. Zyskają przychylność, dokonując odkupienia ziemi i wydając wyrok na niegodziwość, tak, że nie będzie bezprawia” (4Q258).
W podobny sposób wyraża się o kościele autor listu apostolskiego:
„Wy również, niby żywe kamienie jesteście budowani jako duchowa świątynia, by stanowić święte kapłaństwo, dla składania duchowych ofiar przyjemnych Bogu przez Jezusa Chrystusa. To bowiem zawiera się w Piśmie: „Oto kładę na Syjonie kamień węgielny, wybrany, drogocenny… Wy zaś jesteście wybranym plemieniem, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem Bogu na własność przeznaczonym” (I Piotra 2,5-9).
Metaforyczną „budowlą” Bożą w NT jest kościół – zgromadzenie wiernych, a w Qumran „Rada Zrzeszenia” – kierownictwo zakonu esseńskiego. Stary Testament nigdzie nie mówi o narodzie izraelskim lub jego kapłanach jako o budowli Bożej.
IV.
W zwoju p.t. „Reguła całego zrzeszenia” czytamy:
„gdyż niebo i ziemia będą słuchać jego mesjasza… Nad ubogimi uniesie się jego duch, wiarę przemieni w swoją siłę. Uczci pobożnych na tronie wiecznego królestwa. Rozwiąże związanych, (1) otworzy oczy niewidomym, (4) podniesie pochylonych… Zaszczyty jakich nie było, uczyni Pan jak zapowiedział. (4) Uzdrowi bowiem konających, (2) wskrzesi zmarłych, (3) ubogim ogłosi dobrą nowinę, nędzarzy nasyci, wypędzonych sprowadzi, głodnych uczyni bogatymi… (2) wskrzesi umarłych swego ludu… i (2) otworzył groby” (4Q 52,str.355).
Cyfry w nawiasach oznaczają wspólne elementy obu tekstów.
Jezus mówi:
„Idźcie oznajmijcie Janowi to, co słyszycie i na co patrzycie – (1) niewidomi wzrok odzyskują, (4) chromi chodzą, (4) trędowaci zostają oczyszczeni, (4) głusi słyszą, (2) umarli powstają, a (3) ubogim głoszona jest Ewangelia (Mat 11,2-5); następnie, „Bóg nie jest Bogiem umarłych, lecz żywych” (Mat 22,32); oraz, „jeśli ja palcem Bożym wypędzam złe duchy, to istotnie przyszło do was królestwo Boże” (Łuk 11,20).
Ewangelia Mateusza podaje cztery elementy; Jezus mówi że:
(1) niewidomi wzrok odzyskują
(2) umarli powstają
(3) ubogim głoszona jest ewangelia
(4) chromi chodzą
Tekst qumrański podaje te same cztery elementy; mówi że mesjasz:
(1) otworzy oczy niewidomym
(2) wskrzesi umarłych swego ludu
(3) ubogim ogłosi dobrą nowinę
(4) podniesie pochylonych
Język ewangelii i tekstu qumrańskiego jest więc niemal identyczny. Poza tym, widzimy tutaj jak podobny jest mesjasz esseńczyków do Jezusa, co przeczy twierdzeniom wielu teologów o braku takiego podobieństwa.
Chyba te właśnie analogie profesor Vermes miał na myśli mówiąc, że w pismach qumrańskich wzmianki o uzdrowieniu i zmartwychwstaniu mają ścisły związek z popularną wówczas ideą Królestwa Bożego. W książce „The Complete Dead Sea Scrolls in English” pisze: „Zwycięstwo nad chorobą i diabłem uważane były przez esseńczyków za pewny znak, że Bóg rozpoczął już swoje panowanie”.
Stary Testament mówi podobne rzeczy, tyle że nie ma w nim wzmianki o „głoszeniu ewangelii ubogim” (por. Izaj. 26,19-21; 35,5-6; 61,1, i Psalm 146,7-8). Jest więc prawdopodobne, że autorzy ewangelii, które są przecież około 200 lat młodsze od tekstów qumrańskich, korzystali z nich.